Haksız tutuklama nedeniyle tazminat
5271 sayılı CEZA MUHAKEMESİ KANUNU md 141-142 ceza muhakemesi esnasında şüpheli yahut sanığın uğrayabileceği kanun dışı eylemler için tazminat hakkını derç etmiştir.
Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen şahsın maddî ve manevî her türlü zararlarının tazminin Devletten talep edebilmesine olanak tanımaktadır.
Dava açma süreye tabii olup, hak düşürücüdür. Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay içinde ve her halde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulmalıdır, aksi halde hak zayii olacaktır.
MADDİ ZARARLAR;
a) Tutuklu kaldığı sürede çalışamamaktan ve işyerinin kapalı kalmasından dolayı kazanç kayıpları;
b) Uzun süreli tutuklanma nedeniyle işten çıkarılmışsa, işverenden alamadığı ücret, ikramiye ve sosyal yardımlar ile yoksun kaldığı kıdem tazminatı;
c) Haksız tutuklanan kişinin herhangi bir işi ve kazancı olmasa bile, tutuklu kaldığı süreye göre asgari ücretten hesaplanacak tazminatı;
d) Ceza mahkemesinde avukatla temsil edilmişse, avukata ödediği vekalet ücreti;
e) Tutuklu kaldığı sürede cezaevinde yaptığı masraflar;
f) Ve maddi anlamda “her türlü zararları” istenebilecektir.
Yargıtay, 12.CD, E. 2015/12490 K. 2016/12891
“Davacının Makedonya Devlet Üniversitesine kayıt yaptırmak üzere Anadolu Yurtdışı Eğitim Danışmanlığı Limited Şirketi ile irtibata geçerek kayıt ve gidiş - dönüş işlemleri için anılan şirkete 2.600 Euro ödediğini, şirketin işlemleri tamamladığını, davacının yurtdışına gitmek üzere hazırlanmakta iken tutuklandığını ve kayıt işlemlerini yaptıramadığını, şirkete ödediği parayı da geri alamadığını, bu miktarın da maddi tazminat kapsamında tazminini talep ettiklerini belirttiği ve dilekçe ekinde banka dekont fotokopileri sunduğunun anlaşılması karşısında, üniversite kayıt evrakları tercümeli şekliyle temin edilip davacı tarafın iddiaları anılan şirketten araştırılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi hk.
Yargıtay 10.CD, 15.07.2005,6272-8782
“…Haksız olarak tutuklu kaldığı günler için maddi ve manevi tazminat isteğinde; davacı Seyahat Acentesinde çalıştığını iddia ettiğinden ikamet ettiği yerdeki Seyahat Acentalarından ve ticaret odasından günlük kazancının sorulmak suretiyle maddi tazminat tayin edilmesi hk.”
Yargıtay 9.CD, 12.05.2003, 429-804
“Düzenli geliri ve işi olmadığı anlaşılan davacının, maddi tazminat hesabının asgari ücretin net tutarı üzerinden hesaplanması gerekir.
Yargıtay CGK, E. 2005/1-88 K.2005/98
“…hükmedilen maddi ve manevi tazminatlara, sorumluluk hukukunda faiz zarar kapsamına dahil olduğundan ve istem halinde zararı doğuran fiil ya da işlem gününden başlayarak faizin hükme bağlanması zorunlu bulunduğundan, ayrıca faize hükmedilmesini yasaklayıcı bir kural bulunmadığından, istem halinde yasal faiz yürütülmelidir…”
MANEVİ ZARARLAR;
Haksız tutuklama nedeniyle yaşanan elem ve ıstırabın tatmini için manevi tazminat da istenebilir. Davacının işine, mesleğine, isnad olunan eyleme, koşullara, toplum içindeki saygınlığına, aile bireylerinin durumuna ve tutuklu kaldığı süreye göre belirlenmek gerekir.
Y.11.CD.16.03.2005,2004/4610-2005/1116
466 Sayılı Yasaya göre manevi tazminat talebinde bulunan davacı hakkında, objektif bir kriter olmamakla birlikte hükmedilecek manevi tazminatın davacının sosyal ve ekonomik durumuna hal ve mevkiin icabına, tutuklu kaldığı süre ve benzeri hususlar gözetilmek suretiyle, zenginleşme sonucu doğurmayacak şekilde hak ve mesafet kurallarına uygun makul ve makbul bir miktar olarak tayin ve tespiti gerektirir.
YCGK.06.04.2004, E.2004/9-70 K.2004/83
Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere Tazminat Verilmesi Hakkındaki 466 Sayılı Yasaya göre davacı-sanık lehine manevi tazminat belirlenirken dikkate alınması gereken en temel ölçülerden biri ne kadar süre ile haksız olarak gözetim ve tutuklulukta geçirdiğidir.
Y.1.CD.21.03.2006, 2005/1960-2006/867
Davacının tutuklu kaldığı süreye öğrenci olup okuluna devam edememesine göre, hak ve nasafet kurallarına uygun makul bir miktarda manevi tazminata hükmedilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle düşük miktarda tazminatın hüküm altına alınması doğur bulunmamıştır.
İzah edildiği üzere; haksız tutuklanma ile karşı karşıya kalan bireyin, devletten maddi-manevi tazminat talep hakkı bulunmaktadır.