Yeni Düzenleme ile Konkordato
I. GİRİŞ
Üretim süreci içerisinde yer almak suretiyle ülke ekonomisine katkıda bulunan ve binlerce işgücü istihdam eden iyiniyetli hukuk süjelerinin, konjonktürel dalgalanmalar, plan ve programda meydana gelen irade dışı sapmalar gibi ellerinde olmayan nedenlerden ötürü, içine düştükleri mali sıkıntılar yüzünden iflas yoluyla tasfiye edilmelerine göz yumulması ya da rıza gösterilmesi, hem üretim kaybına ve dolayısıyla kamu ekonomisinin zarar görmesine hem de bir takım insanların işsiz kalmasına ve dolayısıyla sosyal barışı ve güvenliği bozabilecek ya da tehdit edebilecek tutum ve davranışların ortaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle, son işaret edilen durumun, ülkemiz gibi ekonomik istikrarsızlığın ve yoğun enflasyonist koşulların egemen olduğu ülkelerde ortaya çıkması muhtemeldir.
İşte tüm bu sebeplerle Konkordato İcra ve İflas Kanunu’nun 285-309. Maddeleri arasında düzenlenmiş olup, 28.02.2018 tarihinde TBMM’de kabul edilip 15.03.2018 tarihli 30361 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı değişiklik yasası ile bünyesinde pek çok sorunu beraberinde barındıran iflasın ertelenmesi yürürlükten kaldırılmış olup, konkordato kurumu yeni bir yapıya dönüştürülmüştür. Yeni yasayla, konkordato sisteminin daha kolay işleyebilecek bir yapıya kavuşturulması amaçlanmıştır.
II. Konkordato Nedir, Kimler Başvurabilir?
Konkordato, iflasa göre hafifletilmiş bir cebr-i icra prosedürü olmakla birlikte; borçluya alacaklılarla yapacağı anlaşma sonucu borçlarını ödeme imkanı verir.
Yeni yasa ile getirilen en önemli değişiklik, tacir olmayanların konkordato talep edebilmesinin kabul edilmiş olmasıdır. Muaccel borçlarını, ödeme araçlarındaki yoksunluktan dolayı ödeyemeyen her gerçek ve tüzel kişi başvurabileceği gibi; iflas talebinde bulunabilecek alacaklılar da başvurabilir.
Borçlunun konkordatoya başvurabilmesi için İİK m.286' da sayılan belgelerin mahkemeye tevdii gerekli olup, mahkeme bu belgeler ışığında geçici mühlet kararı alır.
III. Geçici Mühlet İşleyişi ve Sonuçları
Diğer bir yenilik; konkordato sisteminde daha önce yer almayan geçici mühlettir. Borçlu, geçici mühlet boyunca takip baskısından kurtulmakta, tasarruf yetkisi devam etmekte, geçici komiser onayıyla borç doğurucu işlemler yapabilmektedir. Geçici mühlet üç aylığına verilecek olup en fazla iki ay daha uzatılabilir.
IV. Kesin Mühlet Verilmesi, Uzatılması ve Sonuçları
Kesin mühlet verilebilmesi için ya konkordato talebinde bulunanın mali durumunun düzelmesinin mümkün olduğu ya da konkordato teklifinin tasdiki şartlarının yerine geleceği öngörülebilmelidir. Mahkeme, borçluya bir yıl kesin mühlet verip bu süreyi bilahare altı ay daha uzatabilir.
Bir diğer değişiklik; mühletin sözleşmeler bakımından sonuçları olarak karşımıza çıkmaktadır. Sözleşmelerde borçlunun konkordato talebinde bulunmasının sözleşmeye aykırılık teşkil edeceğine, haklı fesih sebebi sayılacağına yahut borcu muaccel hale getireceğine ilişkin hükümler mühlet kararı içinde uygulanmayacaktır. Ayrıca borçlu, taraf olduğu sürekli borç ilişkilerini, komiserin uygun görüşü ve mahkemenin onayını aldıktan sonra feshedebilecektir.
Mahkeme kesin mühlet kararını ilan eder ve alacaklıları, alacaklarını kaydettirmeye davet eder. Geçici mühlet (toplam beş ay) kararıyla duran icra ve iflas takipleri bir yıl (kesin mühlet uzatılırsa toplam on sekiz ay) daha devam edilemeyecektir. Konkordato mühletinin verilmesinden önce müstakbel bir alacağın devri sözleşmesi yapılmış ve devredilen alacak konkordato mühletinin verilmesinden sonra doğmuş ise bu devir hükümsüz olacaktır.
Getirilen bir diğer yenilik, alacaklılar kuruludur. Daha önce konkordato uygulamasında yer almayan alacaklılar kurulu, konkordato sürecinin daha doğru ilerlemesini sağlamaya çalışacak bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Nihayet, geçici mühlet ve kesin mühletin uzatılma süreleri ile beraber borçluya borçlarını ödemeye başlamak için toplamda yaklaşık 21 aylık bir süre tanınmış olur.
Yeni yasa ile konkordato projesinin tasdiki için farklı bir alacaklı ve alacak oranı getirilmiştir. Tasdik aşamasına geçmeden önce, komiser tarafından düzenlenen bir alacaklılar toplantısı yapılır. Amaç, alacaklıları proje hakkında bilgilendirmek, malvarlığı hakkında aydınlatmak ve mümkünse konkordatoya muvafakatini sağlamaktır. Buna göre projenin tasdiki için; kaydedilmiş olan alacaklıların (adet olarak 1/2) ve alacakların yarısı (tutar olarak 1/2) veya kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte biri (adet olarak 1/4) ve alacakların üçte ikisini (tutar olarak 2/3) aşan bir çoğunluk tarafından kabul edilmiş olması gerekmektedir.
V. Konkordato'nun Tasdiki
Komiserin vereceği raporla birlikte, mahkeme konkordato tasdiki için gerekli şartların olup olmadığının incelemesinin ardından karar verecektir. Borçlunun, konkordatonun tasdik edilen hükümlerine göre ödeme yapabilmesi için aksi kararlaştırılmadıkça konkordatonun kesinleşmesine gerek yoktur. Elbette kararda ödeme zamanı gösterilmişse, ödemelerin bu zamana göre yapılması gerekir. Kredi kurumlarının verdiği krediler de dahil olmak üzere mühlet içinde akdedilmiş borçlar adi konkordatoda konkordato şartlarına tabi değildir. Konkordato mühletinin verilmesinden önce borçlunun mallarına haciz konulmuş, bu haczedilen malvarlığı henüz paraya çevrilmemişse, satış bedeli konkordatoya tabi olmaksızın haciz sahibi alacaklıya ait olur. Satış bedeli alacaklının alacağını karşılamaya yetmezse, alacaklı alacağının bu kısmını konkordato şartları çerçevesinde borçludan talep edebilir.
VI. Konkordato' nun Hükümleri
Şirketin konkordato kararı almış olması tek başına işçilere haklı fesih hakkı vermez. Ücretleri düzenli ödendiği, iş koşulları ağırlaştırılmadığı sürece, kısaca konkordato dışında haklı bir neden olmadıkça işçiler iş sözleşmelerini ona erdirirlerse kıdem ve ihbar tazminatı alamazlar.
Konkordato tasdiki ile birlikte, konkordato hükümleri tüm alacaklılar bakımından mecburi hale gelir. Borçlu, tasdik çerçevesinde tüm alacaklıların alacağını zamanında ödemelidir. Mahkemenin atayacağı kayyım bu minvalde borçluya nezaret eder. Yabancı para alacaklıları, tasdik edilen proje çerçevesinde alacağını Türk Lirası olarak alacaktır.
Konkordato mühletinden önce veya sonra açılmış davalar, konkordato nedeniyle duraksama, erteleme olmadan devam eder.
VII. Konkordato Öncesi Doğan İşçi Alacakları
Konkordato öncesi doğan işçi alacakları İcra İflas Yasasının 206. Maddesi uyarınca imtiyazlı alacaklardır. İşçiler ücret, kıdem ve ihbar tazminatı alacakları için icra takibi yapabilir veya yapılmış icra takiplerine devam edebilirler.
İşçi alacakları konkordatoya yazdırılmış olması gerekir. Konkordatoya yazdırılmış işçi alacakları için konkordato zorunlu değildir. Herhangi bir indirime tabi olmaksızın alacaklarını talep edebilirler. Konkordatoya yazılmamış işçi alacakları imtiyazsız alacaklar gibi konkordato şartlarında ödenir.
Bu nedenle mahkemeler, konkordato kararlarını sendikalara da göndermektedirler. Bu kararlar takip edilmeli, işçi alacaklarının konkordatoya yazdırılmasına özen gösterilmelidir.
Konkordato onayının kesinleşmesinden sonra doğan alacakların konkordato ile bir ilgisi bulunmamakta kabul edilmemektedir.
VIII. Konkordato'nun Feshi
Konkordato tasdik edilip alacaklılara proje çerçevesinde ödeme yapılmaya başlandıktan sonra feshedilmesi gündeme gelebilir.
Konkordato projesi uyarınca, kendisine ödemede bulunulmayan her alacaklı konkordato uyarınca kazanmış olduğu yeni haklarını muhafaza etmekle birlikte, konkordatoyu tasdik eden mahkemeye başvurarak kendisi hakkında konkordatoyu feshettirebilir. Alacaklı, bu ihlali ispatla yükümlüdür. Öte yandan, her alacaklı kötü niyetle sakatlanmış konkordatonun feshini isteyebilir. Konkordato'nun kötü niyetle sakatlanması, hile karıştırılması demektir. Konkordato'nun feshi halinde de mahkeme diğer doğrudan iflas sebeplerini aramadan iflasa tabi borçlunun iflasına resen karar verir.
IX. Sonuç
Alacaklılara söz hakkı tanıyarak, ciddi ve uzman kuruluşlarca hazırlanacak konkordato projelerinin gerçekten uygulanma olanağı var ve menfaate olacaksa, yaklaşık 23 aylık süre tanıyan yeni konkordato müessesesi birçok kötüye kullanmayı engelleyecektir. Borçlunun kim olduğu, işi hiç önemli değil; herkes konkordato başvurusunda bulunabilir. Mahkeme geçici ve kesin mühlet kararıyla birlikte en az bir konkordato komiseri atamaktadır. Konkordato projesi mahkemenin tasdikiyle bağlayıcı hale gelir ve geçici mühlet kararından önce başlatılmış takiplere konulan ve henüz paraya çevrilmemiş olan bütün hacizleri düşürür. Yeni yasa ile getirilen konkordato sisteminin zaman içinde doktrin ve uygulamayla birlikte şekillenerek, ticari hayatın akışına uyum ve katkı sağlayacağını düşünülmektedir.