Mirasçılıktan çıkarma

MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA (ISKAT)

Mirasçılıktan çıkarma; mirasbırakanın, kanunda gösterilen sebeplerden birine dayalı biçimde gerçekleştirdiği tek taraflı iradesine dayanan ölüme bağlı tasarrufu sonucunda SAKLI PAY SAHİBİ mirasçısının saklı payı da dâhil olmak üzere miras payından tümden ya da kısmen yoksun kalmasıdır.  Iskat; vasiyetname veya noterde yapılacak miras sözleşmesiyle yapılabilir.

Iskat cezalandırıcı ıskat ve koruyucu ıskat (aciz sebebiyle) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. TMK 510-513 maddeleri arasında cezalandırıcı ıskat düzenlenmektedir.

-CEZALANDIRICI ISKAT

Türk Medeni Kanunu madde 510 uyarınca:  Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

  1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,

Kanunun ifadesindeki “ağır suç” ifadesi sadece ceza hukuku anlamında kullanılmamakla beraber hukuk hakiminin takdirine bırakılmıştır. “Ağır”dan kasıt; fiilin aile bağlarını koparacak nitelikte olmasıdır.

Ayrıca sadece kendisine karşı da değil mirasbırakanın yakınlarına karşı da suç işlenmesi halinde ıskat sebebi gerçekleşmiş bulunmaktadır.

 

  1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.

Aile hukukundan doğan bakım, gözetim, sadakat gibi yükümlülüklerin kendi kusuruna dayalı olarak  “önemli ölçüde” yerine getirilmemiş olması gerekmektedir.   Hem objektif olarak aile bağlarını koparacak nitelik taşıması hem de subjektif olarak somut olay anlamında fiili olarak aile bağlarını koparmış bulunması gerekmektedir.Önemli ölçüden kasıt, davranışların aile bağlarını zedeleyici bir boyuta evrilmiş olmasıdır.

 Yargıtay tarafından;

  • Mirasçının mirasbırakana karşı aşırı ilgisizliği,
  • Mirasbırakanın onur ve haysiyetinin gereken şartlarda gözetilmemesi,
  • Vekalet yetkisinin kötüye kullanılması,
  • Mirasbırakanın telefonlarına cevap verilmemesi ve yüzüne kapatılması ıskat sebebi olarak görülmüştür.
  • Yargıtay mirasçının, mirasbırakanın istemediği biriyle evlenmesini mirasçılıktan çıkarma sebebi olarak kabul etmemektedir.(Yargıtay 2.HD 09.05.2002 E.5360 K.6132)
  • Mirasbırakanının çocuğunun, onun istemediği bir kimse ile evlenmesi objektif olarak aile bağını koparak nitelikte değildir. TMK 510/2 geçerli olabilmesi için objektif ve sübjektiflik bir arada bulunmalıdır. (Prof.Dr Mustafa Dural Prof Dr Necip Kocayusufpaşaoğlu Prof Dr Turgut ve Prof Dr İlhan Helvacı)

 

 

 

Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir.Çıkarma sebebi somut bir eyleme ilişkin olarak ve açık biçimde gösterilmelidir. Mirasçı sadakatsiz, bana şiddet uyguladı vs gibi genel ifadeler geçerli ıskat sebebi olarak görülmemektedir.

Çıkarma sebepleri ölüme bağlı tasarrufun yapıldığı anda mevcut olmalıdır

Eğer ıskat sebebi tasarrufta belirtilmemiş veya sebebin geçerliliği ispat edilmemişse tasarruf; mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. TASARRUF TAMAMEN İPTAL EDİLMEZ!

Çıkarmadan Yararlananların Çıkarma Sebebinin Doğruluğunu İspat Etmesi Gerekliliği

Yargıtay 3. HD 26.3.2019 T.,2017/13850E.,2019/2573K

“Miras bırakan, 05/09/2007 tarihli vasiyetnamesinde mirasçılıktan çıkarma sebebini, hastalığına rağmen kızları olan davacıların kendisine bakmamaları olarak göstermiştir. Somut olayda; miras bırakanın köyde ikamet ettiği, hastalığı sebebiyle zaman zaman ...'ya giderek tedavi olduğu, eşinin 03/07/2007 tarihinde öldüğü, bir süre sonra miras bırakanın ...'da oturan davalı oğlu ...nin yanına taşındığı ve 17/11/2007 tarihindeki vefatına kadar burada kaldığı, ... ve ...'da ikamet eden davacıların taşındığı tarihe kadar kadar köye gelerek miras bırakana karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirdikleri, dinlenen tanık beyanları ile sübuta ermiş; eş söyleyişle, çıkarmadan yararlanan davalılar, gösterilen sebebin doğruluğunu kanıtlayamamışlardır. 

 

-KORUYUCU ISKAT

Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma 

Mirasçılıktan koruyucu çıkarma; saklı paylı mirasçının cezalandırılmasını değil, bu mirasçının borçlarını ödemede aciz halinde bulunması sebebiyle sahip olduğu mirasın tamamının derhal alacaklılara geçmesine engel olarak bu mirasçının altsoyunu korumayı amaçlamaktadır.Kısa bir deyişle mirasçılıktan cezalandırıcı çıkarma cezalandırma, mirasçılıktan koruyucu çıkarma ise koruma işlevi göstermektedir.Koruyucu ıskatın şartları aşağıdaki gibidir:

  • Mirasçı borç ödemede aciz halinde olmalıdır.
  • Mirastan çıkarılan mirasçının alt soyunun olması gerekir.
  • Koruyucu çıkarma alt soyun doğmuş yahut doğacak çocukları lehine yapılır.
  • Koruyucu çıkarma ile mirasçının saklı payının yarısı mirasçının doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülenir.
  • Koruyucu çıkarma vasiyet ya da miras sözleşmesiyle yapılmalıdır.

 

Neticede; mirasçılıktan çıkarma, toplum bilgisi uyarınca diğer adı evlatlıktan red olan müessese TMK uyarınca bir takım şekil koşullarına bağlanmıştır. İş bu koşulları somut hadisede objektif ve sübjektif olarak kabul edilebilir nitelik olmakla ıskat hükümleri icra edilebilecektir. Bu halde dahi saklı pay hususu ayrık olarak belirlenmektedir.

Dürdane BABAYEVA