Yatırım yoluyla türk vatandaşlığının kazanılması

YATIRIM YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI

En Az 250.000 Amerikan Doları Tutarında Taşınmaz Edinimi ile Vatandaşlık Kazanılması

GİRİŞ

Türk vatandaşlığı, soybağı ve doğum yeri esaslarına göre doğumla kazanılabileceği gibi sonradan da kazanılabilmektedir. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılabilme yolları da, vatandaşlığın kazanılması hususunda yetkili makam kararının aranıp aranmama şartına göre kendi arasında ikiye ayrılmaktadır. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanma yolları; genel yol, istisnai yol, evlenme, evlat edinme ve yeniden alınma yollarıdır.

Konumuzu oluşturan yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması, yetkili makam kararı ile kazanma yollarından biri olan “istisnai yolla Türk vatandaşlığının kazanılması” yolları arasında yer almaktadır. Diğer bir ismi olağanüstü telsik olan istisnai yolla Türk vatandaşlığının kazanılması, kanunda düzenlenmiş bazı özel durumların mevcudiyeti halinde mümkün olabilmektedir. Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması, kanunda sayılan bu hallerden biri olup kendine özgü belirli şartları haizdir.

Günümüzde Türkiye’nin de dahil olduğu pek çok devlet, yabancı yatırımları desteklemek ve ekonomiye fayda sunmak amacıyla yatırım yoluyla vatandaşlık verilmesi uygulamalarına sahiptir. Türkiye’de de mevzuatta belirlenen tutarlarda yatırım yapan yabancıların, gereken diğer koşulların da yerine getirmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanabilmelerine imkan tanınmıştır. Güncel mevzuatta bu konuya dair belirli yatırım miktar ve türleri açıklanmış olup açıklanan yatırım türlerinden biri, en az 250.000 Amerikan Doları tutarında taşınmaz satın alma halidir. Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 20. maddesinin 2. fıkrasında belirtildiği üzere; “En az 250.000 Amerikan Doları tutarında taşınmaz satın alan yabancılar, gerekli diğer şartları yerine getirmekle Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunabileceklerdir.”

Yönetmeliğin 20. maddesinde Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancının gerçekleştirebileceği yatırımlar şu şekilde açıklanmış olup, bu yatırımları yerine getiren yabancı; kanundaki diğer şartları da yerine getirerek Cumhurbaşkanı kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir.

“a) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen,

  1. b) En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarı peşin olarak yatırılan taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapılmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh edildiği Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen,
  2. c) En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca tespit edilen,

ç) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,

  1. d) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen,
  2. e) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen yabancı.”

İstisnai yoldan Türk vatandaşlığının kazanılması yollarından biri olan ve yönetmeliğin yukarıda aktarılan 20. maddesinin (b) bendinde belirtilen “250.000 Amerikan Doları tutarında taşınmaz satın alarak Türk vatandaşlığını kazanabilmek” için, başlıca üç aşamadan oluşan bir süreci tamamlamak gerekmektedir. Aşağıda açıklanan bu aşamaları tamamlayan yabancı gerçek kişinin kendisiyle birlikte yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğunun vatandaşlık kazanması mümkün olabilecektir. Bu aşamalar;

  • Yatırım şartının yerine getirilmesi,
  • Kısa dönem ikamet izninin alınması ve
  • Vatandaşlık başvurusunda bulunulması aşamalarıdır.

Bu aşamaların her birinin izlenmesi gereken yolları ve yerine getirilmesi gerekli şartları mevcuttur.

  1. YATIRIM ŞARTININ YERİNE GETİRİLMESİ

1.1. Taşınmaz Edinimi Hususunda Kanuni Sınırlamalar

Türkiye’de yabancı uyruklu gerçek kişilerin taşınmaz edinmesi hususunda devletler arası karşılıklılığı esas alan mütekabiliyet şartı kaldırılmıştır. Günümüzde 2644 sayılı Tapu Kanunu’nda da belirtilen kanuni sınırlamalara uymak kaydıyla, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen ülkelerin vatandaşı olan yabancı uyruklu gerçek kişiler        Türkiye’de taşınmaz edinebilmektedirler. Yabancıların Türkiye'de taşınmaz edinimine dair bazı kanuni sınırlamalar söz konusu olup bunların bazıları şu şekildedir:

“Yabancı uyruklu gerçek kişilerin edindikleri taşınmazların toplam alanı, özel mülkiyete konu ilçe yüz ölçümünün yüzde onunu ve kişi başına ülke genelinde otuz hektarı geçmemelidir. Cumhurbaşkanı kişi başına ülke genelinde edinilebilecek miktarı iki katına kadar artırmaya yetkilidir” (2644 sayılı Tapu Kanunu Madde 35/1).

“Cumhurbaşkanı, ülke menfaatlerinin gerektiği hallerde yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimlerini; ülke, kişi, coğrafi bölge, süre, sayı, oran, tür, nitelik, yüzölçüm ve miktar olarak belirleyebilir, sınırlandırabilir, kısmen veya tamamen durdurabilir veya yasaklayabilir.” (Tapu Kanunu Madde 35/3).

“Satın alınacak olan taşınmazlar, askeri yasak ve güvenlik bölgelerinde bulunmamalıdır. Yabancı uyruklu gerçek kişiler özel Güvenlik bölgelerindeki taşınmazları, bu taşınmazların bulunduğu yerdeki valiliğin izni ile edinebilmektedirler.” (Tapu Kanunu Madde 36)

Yabancı uyruklu kişilerin satın aldıkları arsa, tarla gibi yapısız taşınmazda geliştireceği projeyi iki yıl içinde ilgili Bakanlığın onayına sunmak zorundadır. Proje sunma zorunluluğu, yabancı gerçek kişilere ait bir yükümlülüktür. Dolayısıyla yabancı uyruklu kişinin Türk vatandaşlığını kazanması durumunda bu taahhüdün terkini talep etmek mümkün olabilecektir.

1.2. Taşınmazın Satın Alınması

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı uyruklu gerçek kişilerin yönetmelikte belirtilen en az 250.000 Amerikan Doları tutarına ulaşmaları için tek bir taşınmaz satın almaları şart olmayıp farklı zamanlarda veya aynı anda satın alınan ayrı taşınmazların toplam değerinin 250.000 Amerikan Doları tutarında olması yeterlidir.

Satın alınacak taşınmazın veya taşınmazların niteliği bakımından bir sınırlama söz konusu olmayıp satın alınan taşınmazın konut, işyeri, bahçe, tarla, arsa niteliklerinden herhangi birini haiz olması vatandaşlık kazanımı bakımından fark göstermemektedir.

Taşınmaz, tapuya 3 yıl satılmama şartı şerhi koyularak satın alınmalıdır.

1.2.3. Gerekli Belgeler

  • “Taşınmazın Tapu Senedi veya tapu bilgileri
  • Uyruk bilgisini gösterir Pasaport / Ülke Kimliği (Gerektiğinde tercümesi ile birlikte)
  • Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nın (http://www.spk.gov.tr/SiteApps/SirketIletisim/List/gds) veya Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği (TDUB)’nin (http://www.tdub.org.tr/Web/CompanyListForm.aspx?UID=a11d0b04-de56-4ab09bb87c2c8863ba92) internet sayfalarında yayımlanmış olan değerleme kuruluşlarından alınacak Taşınmaz Değerleme (Eksper) Raporu
  • Belediyeden, taşınmazın Emlak Rayiç Değeri Belgesi
  • Binalar için (konut, işyeri… vb.) zorunlu deprem sigortası poliçesi
  • Kimlik Beyan Formu ve Fotoğraf (1 adet, son 6 ay içinde, 6x4 ebatında)
  • Yabancı Kimlik Numarası Tespiti
  • Türkçe bilmeyen taraf için yeminli tercüman (Bölge Adli Yargı Adalet Komisyonuncaveya Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlığınca yetkilendirilen)
  • Banka onaylı havale dekontları (satış öncesinde ya da sonrasında sunulabilir.)
  • Temsil var ise temsile ilişkin belge”

Gerekli belgeler Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşleri Daire başkanlığı’nın internet sitesinde de ana hatlarıyla bu şekilde ve gerekli diğer ayrıntılarıyla birlikte belirtilmiş bulunmaktadır.

Pasaportta uyrukluğa ilişkin bilgi bulunmamakta ise, başvuruda bulunan kişinin kendi ülkesinin yetkili makamlar tarafından düzenlenen uyrukluk bilgisinin bulunduğu belgenin ibraz edilmesi gerekmektedir.

Değerleme raporunun geçerlilik süresi, düzenlenme tarihinden itibaren üç aydır.

Satış bedelinin devri elden ödeme ile yapılmamalı, yabancı ülkeden ya da Türkiye’deki bankalardan döviz veya karşılığı Türk Lirası olarak transfer edilmek suretiyle ödeme yapılmalıdır. Bedelin taşınmazı satın alan kişi tarafından ödenmesi gerekmekte olup durumun bankalarca onaylanmış dekont ile sabit olması gerekmektedir.

Taşınmazın 3 yıl satmama taahhüdü alındıktan sonra, Tapu Müdürlüğü tarafından işlem evrakları uygunluk belgesi verecek makama gönderilmektedir. “Uygunluk Belgesi” alındıktan sonra Göç İdaresi il Müdürlüğüne istisnai yoldan Türk Vatandaşlığı kazanılmasına ilişkin kısa dönem ikameti başvurusu ve sonrasında da Nüfus ve Vatandaşlık İşleri İl Müdürlüğüne vatandaşlık başvurusu yapılmalıdır.

  1. KISA DÖNEM İKAMET İZNİ ALINMASI

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 12/1-b hükmü ve bu kanuna ilişkin yönetmelik uyarınca, yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması yoluna başvuracak kişinin öncelikle 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun madde 31 (j) bendinde açıklanan kısa dönem ikamet iznine başvurması gerekmektedir. Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasında kısa dönem ikamet izninin alınması işlemleri, randevu işleminden sonra uygulamada genel olarak diğer kısa dönem ikamet izni alma yollarına nispeten daha kısa sürede sonuçlanmaktadır.

Kısa dönem ikamet izni için başvuru, online olarak Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün ilgili internet adresi üzerinden gerçekleştirilebilmekte ve bu yolla randevu alınabilmektedir. Başvuru mercii Göç İdaresi İl Müdürlüğü’dür.

2.1. Kısa Dönem İkamet İzni İçin Gerekli Belgeler

Yatırım yoluyla kısa dönem ikamet izni için internet üzerinden gerçekleştirilen online randevu sonrasında sistemde gerekli belgeler kişiye özel olarak belirtilmektedir. Gerekli belgeler yabancı uyruklu kişinin başvurusunda özel olarak belirtilmekte olsa da genel olarak şu şekildedir;

  • Pasaport
  • 4 adet biyometrik fotoğraf
  • Adres Belgesi
  • Özel Sağlık Sigortası Poliçesi (Türkiye’den alınmalıdır.)
  • Ödenen harca ilişkin dekont
  • Yatırım uygunluk belgesi

ve gerektiği takdirde online randevu alındıktan sonra belirtilen diğer belgeler.

  1. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI İÇİN BAŞVURU

Yukarıda sırasıyla açıklanan süreçleri tamamlayan ve bu süreçler uyarınca gerekli yatırım uygunluk belgesi ile kısa dönem ikamet izni alan yabancı uyruklu kişiler, başvuru için gerekli diğer belgeler ile başvurularını tamamlayabilmektedirler.

  • İstisnai Yoldan Türk Vatandaşlığının Kazanılması için Başvuru Formu
  • 2 Adet 50x60 mm boyutunda beyaz fonda biyometrik fotoğraf,
  • Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.
  • Ana veya babanın velayetinde bulunan ve kendisi ile birlikte Türk vatandaşlığını kazanması istenen çocuk var ise, yurtiçinde noterde ya da yetkili memur huzurunda, yurtdışında ise dış temsilcilik veya ülkesi yetkili makamlarınca düzenlenmiş diğer ebeveynin muvafakatini gösteren belge veya usulüne göre onaylanmış Türkçe tercümesi
  • Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge,
  • Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanma belgesi, dul ise eşine ait ölüm belgesi.
  • Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz

Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 20.maddesinde ve belgeler arasında sayılan başvuru formunun da yer aldığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde de ayrıntısıyla belirtilen bu belgelerle başvuru işlemleri gerçekleştirilmektedir.

Türk vatandaşlığı kazanılmasına dair başvurular, gerekli belgeler ile yurt içinde yerleşim yeri valiliği İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü'ne, yurt dışında ise dış temsilciliklere yapılmaktadır.

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması belirttiğimiz üzere yetkili makam kararı ile vatandaşlığın kazanılması yollarından birisi olup söz konusu yetkili makam Cumhurbaşkanıdır. Dolayısıyla istisnai yoldan Türk vatandaşlığının kazanılması hallerinden biri olan yatırım yoluyla vatandaşlık kazanılmasında nihai karar Cumhurbaşkanı'nda olup başvurucunun millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması gerekmektedir.

Tüm süreçlerin ilgili mevuzata uygun şekilde tamamlanması halinde Türk vatandaşlığına başvuran yabancı gerçek kişi ve kişinin yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu Türk vatandaşlığını kazanabileceklerdir.

  1. SÜRECİN VEKALETNAME İLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Vekaletnamede açıkça yazmak suretiyle; üç yıl satılmama şartı şerhi koydurularak taşınmazın edinilmesi, uygunluk belgesinin alınması, kısa dönem ikamet iznine başvuru yapılması, ikamet iznine ilişkin kartın teslim alınması ve vatandaşlığa başvuru aşamasında başvuruya ilişkin belgelerin teslim edilmesi işlemleri vekaletnameyle gerçekleştirilebilmektedir. Ancak vatandaşlık başvurusunun sonuçlandığı aşamada Türk vatandaşlığına başvuran kişinin kendisinin, varsa başvuruda bulunan eş ve çocuklarının hazır bulunmaları gerekmektedir. Bu aşamada ilgili kişiler en yakın Nüfus Müdürlüğü’ne giderek Türkiye Cumhuriyeti kimlik ve pasaportlarını teslim alacaklar ve bu işlemler parmak izi verilmesi suretiyle gerçekleştirilecektir.

Sena İspirli

KAYNAKÇA

Erdem, B. (2016). Türk Vatandaşlık Hukuku. Beta Yayıncılık, 5. Baskı.

Çelikel, A., Öztekin Gelgel, G. (2017). Yabancılar Hukuku. Beta Yayıncılık, 23. Baskı.

Gölcüklü, İ. (2020). Güncel Gelişmeler Işığında Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması: Problemler ve Çözüm Önerileri. Public and Private International Law Bulletin, 40 (1) , 125-141.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü internet sitesi, https://e-ikamet.goc.gov.tr/

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü internet sitesi, https://nvi.gov.tr

Sermaye Piyasası Kurulu internet sitesi,https://spk.gov.tr

Tapu ve Kadastro Genel Müdürülüğü internet sitesi, https://tkgm.gov.tr

Yazar: Av. Sena İSPİRLİ